«Η κοινωνία των αμαρτωλών», Αντώνης Παπαρίζος (Παπαζήση)

Στο εσώφυλλο του βιβλίου του Αντώνη Παπαρίζου υπάρχει και ένας δεύτερος υπότιτλος [Η πολιτική] ως τέχνη δημιουργίας του ανθρώπου και των κοινωνιών του. Αυτή την τέχνη καταδεικνύει ο συγγραφέας: Τέχνη, όχι με την έννοια της δημιουργικής έκφρασης του ανθρώπου, αλλά ως τέχνασμα για να αντιμετωπιστεί μια κατάσταση. Και η πολιτική επιδιώκει τεχνηέντως να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί την αρχική φύση του ανθρώπου με το δικαίωμα στη ζωή, στην ελευθερία, στη δημιουργία. Για την επιτυχία του σκοπού της επινοεί διάφορα τεχνάσματα, δημιουργεί τον αμαρτωλό άνθρωπο, τον χειραγωγεί, τον καθυποτάσσει και τον ελέγχει. Στη συνέχεια, μέσα από αδιαμεσολάβητες, προσωπικές και συναισθηματικές ταυτίσεις και συλλογικότητες, ο ίδιος δημιουργεί μια ανάλογη κοινωνία. Αυτό το τέχνασμα αποδομεί στο βιβλίο του ο Παπαρίζος καταδεικνύοντας την ελληνική πραγματικότητα, την κατασκευασμένη στα καθ’ ημάς ανθρώπινη συνθήκη που βασίζεται στον φόβο, στην ανασφάλεια, στις ενοχές.

Ο συγγραφέας μελετά τις απαρχές -χριστιανισμό, οθωμανική αυτοκρατορία, ελληνικό κράτος, κατοχή, εμφύλιο… προκειμένου να περιγράψει και να ερμηνεύσει το παρόν μιας χώρας που κλυδωνίζεται. Ο σύγχρονος Έλληνας, τονίζει, αισθάνεται και δρα ως «μοναχικός καβαλάρης» σ’ ένα κράτος – προεστό που αντλεί την καταγωγή του από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ζει με προεστούς προερχόμενους, όπως τότε, από μεγάλα τζάκια και ανάγει το ρουσφέτι και το αλισβερίσι σε κυρίαρχα σχήματα πολιτικής σκέψης και συμπεριφοράς, αδυνατώντας να καταστεί ο πολίτης που δουλεύει με τους νόμους και όχι με τον πολιτευτή του. Το μεταφυσικό πρόσωπο του δαιμόνιου και αιώνιου Έλληνα διαιωνίζεται, ενώ κυριαρχεί η ψευδαίσθηση ότι επιτυχία σημαίνει άνοδος σε μία ανώτερη, κοινωνική τάξη.

Η αυταρχική εξουσία, σχολιάζει ο Παπαρίζος, φροντίζει για την κατασκευή του οπαδού ο οποίος ταυτίζεται με τον ηγέτη, φανατίζεται και θεωρεί τον αντίπαλο ως μισητό εχθρό και, ενώ οι πολιτικές παρατάξεις δημιουργούν «φυλές», μοναδικός τους σκοπός είναι η εξουσία και η τακτοποίηση των δικών. Αυταρχικότητα δημιουργείται και σε όλες τις κοινωνικές τάξεις ως συνέπεια της μειωμένης πολιτικής ανθρώπινης αυτονομίας και της μειωμένης ισχύος των κανόνων και των νόμων.

Ο συγγραφέας αναλύει τις σχέσεις ιδιοκτησίας, εργασίας, γνώσης και ιδεολογίας στην ύπαιθρο και στην πόλη, τον τρόπο που στήνονται οι κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις και σχολιάζει το νόημα της δημόσιας περιουσίας που διαφέρει από την κρατική. Στην επικρατούσα κατάσταση, συμπεραίνει, το αενάως ζητούμενο πρόσωπο, η δικαιοσύνη, η ευτυχία και η υπαρξιακή σύνδεση με τον κόσμο σε μια ιδανική κοινωνία μετατίθενται πάντα σ’ ένα αόρατο μέλλον.

Στο βαθύτατα πολιτικό αυτό βιβλίο παρουσιάζεται και αναλύεται η παγίδα που μας έστησαν από την αρχή για να μας αποξενώσουν από τα άλλα άτομα του είδους μας και να μας οδηγήσουν στον νομιμοποιημένο φόνο – θυσία του άλλου, εσωτερικού και εξωτερικού αντίπαλου. Ταυτόχρονα, όμως, ο Παπαρίζος ανοίγει ένα παράθυρο αισιοδοξίας προς την ελεύθερη σκέψη, τη βούληση, τη δικαιοσύνη, το ευ ζην.

*Η Άννα Λυδάκη είναι Καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου και στέλεχος του Ποταμιού.
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.vivlia&id=37839