Κοινωνιολογία: Αχρείαστη ή επικίνδυνη;
Με αφορμή την απένταξη της κοινωνιολογίας από την Μέση Εκπαίδευση, πέρα από τις έντονες διαμαρτυρίες των κοινωνιολόγων, διαμορφώθηκε εκ των πραγμάτων ένα πλαίσιο δημόσιας συζήτησης για την χρησιμότητα ή όχι, για την επικινδυνότητα ή όχι της κοινωνιολογίας. Βεβαίως η κοινωνιολογία ως κλάδος δεν υφίσταται από μόνη της, αντίθετα ανήκει στις κοινωνικές επιστήμες εν γένει. Αλλά ποιες είναι οι κοινωνικές επιστήμες; Ιδού το ερώτημα που εγείρει άλλα θεμελιώδη επιστημολογικά ερωτήματα τα οποία αφορούν στις ταξινομήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους ούτε ουδέτερες είναι ούτε άμοιρες ιδεολογικής και πολιτικής διάστασης.
Πρώτα απ' όλα οι ίδιες οι ανθρωπιστικές επιστήμες μπορεί να μην είναι κοινωνικές; Αλλά και οι φυσικές ή θετικές επιστήμες μπορεί να μην είναι κοινωνικές; Να υπάρχουν δηλαδή και να λειτουργούν σε κοινωνικό, δηλαδή σε ιστορικό και πολιτικό κενό; Αν η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα είναι αρνητική, τότε εξ ορισμού αναδεικνύεται η σημασία και η αξία της έρευνας και της μελέτης των κοινωνικών δομών, σχέσεων και μετασχηματισμών στο πλαίσιο των οποίων γεννιούνται και εξελίσσονται άπασες οι επιστήμες.
Ας μείνουμε ωστόσο στην πλέον εμφανώς κοινωνική επιστήμη, η οποία θεωρείται και μητέρα αυτών των επιστημών, την Ιστορία. Υπάρχει καμιά αμφιβολία για την χρησιμότητά της; Υπάρχουν διαφωνίες για τον ιδεολογικό προσανατολισμό της, για τις σχολές σκέψης, για τα θεωρητικά υποδείγματα - θέματα που άπτονται της πολιτικής διάστασης, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για την ένταξή της στο εκπαιδευτικό σύστημα; Γι αυτό και οι διαμάχες για τα βιβλία της Ιστορίας, οι αλλαγές, οι αποσύρσεις κ.λπ.
Είναι λοιπόν η κατεξοχήν, μαζί με την κοινωνική ανθρωπολογία, κοινωνική επιστήμη η κοινωνιολογία αχρείαστη ή επικίνδυνη; Είναι αχρείαστη μια επιστήμη που ασχολείται με την κοινωνία στο σύνολό της και με άξονα την ιστορικότητα των κοινωνικών δομών, συστημάτων, σχέσεων και λειτουργιών; Επικίνδυνη γιατί; Επειδή συμβάλλει στη γνώση και στην ενσυνείδηση των μηχανισμών και διαδικασιών που αφορούν στη συγκρότηση των κοινωνικών συστημάτων και των τρόπων αναπαραγωγής ή μετασχηματισμού τους;
Ας δεχθούμε ότι ένα θεωρητικό υπόδειγμα, το μαρξικό, μπορεί να γίνει επικίνδυνο για το κοινωνικοπολιτικό status quo. Η κοινωνιολογία ωστόσο ταυτίζεται με αυτό; Αν έτσι είχαν τα πράγματα, στη μητρόπολη του καπιταλισμού, τις ΗΠΑ θα ήταν τόσο καθιερωμένη και ανεπτυγμένη αυτή η επικίνδυνη επιστήμη; Ρητορικό το ερώτημα, αυτονόητη η απάντηση, αλλά καμιά φορά τα αυτονόητα δεν είναι και τόσο αυτονόητα..
Αν ο μαρξισμός είναι επικίνδυνος, το αντίπαλον δέος του ο δομολειτουργισμός είναι το θεωρητικό υπόδειγμα στο οποίο στηρίζεται και με βάση το οποίο αναπαράγεται ο καπιταλισμός, διότι αντίθετα με τον μαρξισμό που πρεσβεύει ότι ο κόσμος κινείται με βάση τις εσωτερικές του αντιθέσεις και αντιφάσεις, ο δομολειτουργισμός θεωρεί την εσωτερική αρμονία και ισορροπία του συστήματος ως θεμελιώδη αρχή του ερμηνευτικού πλαισίου.
To ζήτημα λοιπόν δεν είναι η Κοινωνιολογία , αλλά ποια Κοινωνιολογία . Και επειδή στην Ελλάδα κυριαρχεί μάλλον το υπόδειγμα που θεωρείται «επικίνδυνο» , γι' αυτό πρέπει να εξοβελιστεί η ίδια η επιστήμη . Θα μπορούσαν να αλλάξουν τα βιβλία όπως γίνεται στην Ιστορία . Να μια ιδέα !!!
12.07.2020
Βασίλης Νιτσιάκος
Καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και διδάκτωρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ.
Πηγή: Έθνος της Κυριακής / Έντυπη Έκδοση
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου